بیماری گریوز چیست؟

گریوز یا بیماری بازدو ( Graves-Basedow disease)

بیماری گریوز چیست؟

نوعی پرکاری اتوایمیون تیروئید است که معمولاً همراه بااگزوفتالمی (بیرون زدن چشم از حدقه) است. گریوز به صورت هیپرپلازی سلول‌های تیروئیدی تظاهر پیدا می‌کند و در اثر تقلیدی انتی بادی IgG بر روی گیرنده هورمون محرک تیروئید (TSH) و فرایند آپپتوزیس در تیروسیت‌ها ایجاد می‌شود. هیپرتیروئیدی در بیماری گریوز ناشی از اثر مهاری بر روی TSH است که آنتی‌بادی TPO را فعال می‌کند .

لاغر‌ شدن علل مختلفی دارد. افسردگی شدید، بیماری‌های بدخیم و پرکاری تیروئید از مهم‌ترین علل کاهش‌وزن است. اگر کاهش‌وزن با عصبانیت، تحریک‌پذیری، عرق‌کردن زیاد، احساس گرمای بیش از حد، لرزش دستان و چشم‌های بیرون‌زده و خیره همراه باشد باید به پرکاری تیروئید فکر کرد.هورمون‌های تیروئید تولید انرژی و حرارت در بدن را افزایش می‌دهد و به همین دلیل بیمار اشتهای زیادی دارد، ولی روز‌به‌روز لاغر می‌شود و به دلیل هدر رفتن انرژی احساس خستگی دائمی دارد.در افراد پیر علائم ممکن است بکلی متفاوت باشد و بیماری با اختلال رفتاری مثل بی‌تفاوتی و ضعیف‌شدن عضلات یا کاهش‌وزن تظاهر کند.

این بیماری که در زنان چند برابر مردان شیوع دارد، اگر بموقع تشخیص داده شود درمان‌های خوب و مؤثری دارد.آزمایش خون و سنجش سطح هورمون‌های تیروئیدی بخوبی بیماری را مشخص می‌سازد. البته در بیماری گریوز برخلاف التهاب تیروئید، درد وجود ندارد و در بسیاری از مبتلایان مشکلات مختلف چشم هم ایجاد می‌شود.

علل بروز بیماری گریوز
هورمونهای ترشح شده توسط غده ی تیروئید ، متابولیسم بدن و یا سرعت تبدیل غذا به انرژی در بدن را کنترل می کنند. متابولیسم به طور مستقیم با میزان هورمون جریان یافته در خون در ارتباط است. در بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید، در صورتیکه غده ی تیروئید مقدار بسیار زیادی هورمون ترشح کند ، متابولیسم بدن باعث فشار به قلب، تعریق، لرز و کاهش وزن در افراد می گردد.

بطور معمول تیروئید تولید هورمون خود را از طریق ماده ای به نام هورمون تحریک کننده ی تیروئید که از غده ی هیپوفیز مغز آزاد می شود، تعیین می کنداما در بیماری گریوز فعالیت نامناسب در سیستم ایمنی بدن می تواند باعث ترشح آنتی بادی های غیرعادی که عملکرد هورمون تحریک کننده ی تیروئید TSH را تقلید می کند می شود.هیچ ژنی به تنهائی باعث بروز بیماری گریوز نمی شود. بر اساس مطالعات به نظر می رسد هم فاکتورهای ژنتیکی و هم فاکتورهای محیطی نظیر استرس می توانند بروز بیماری گریوز را تحریک نمایند.

علایم سندروم گریوز
بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)
اختلال خواب
لرزش دست
ریزش مو
افزایش تعریق
ضربان قلب سریع و نامنظم
کاهش وزن
افزایش اشتها
اسهال
خستگی یا ضعف عضلانی
اضطراب
عصبانیت و کج خلقی
مشکلات بارداری
تعداد کمی از بیماران هم علایم ضخیم شدن و قرمز شدن پوست ساق پا را دارند

چه عواملی نقش مهمی را در بروز این بیماری ایفا می کند؟

ژن ها : افراد مبتلا استعداد ژنتیکی برای ابتلا دارند.
جنسیت :هورمون های جنسی نقش دارند.
استرس :استرس های روحی شدید منجر به آغاز این بیماری می شود.
بارداری :بارداری بر غده تیروئید اثر دارد و ۳۰ درصد زنان، دوازده ماه قبل از این بیماری، باردار بودند.
عفونت :ممکن است عفونت آغازگر این بیماری باشد، ولی هنوز بیماری خاصی در این رابطه شناخته نشده است.

چگونه متوجه این بیماری شویم؟

اگر علایمی بیماری گریوز را داشته باشید، پزشک به شما یک سری آزمایش می دهد تا به تشخیص قطعی برسد. این آزمایش ها عبارتند از :

– آزمایش هورمون تیروئید در خون

– عکس رادیوگرافی

– تست آنتی بادی

تشخیص بیماری گریوز طی دوران بارداری مشکل می باشد، زیرا علائم آن با برخی علائم طبیعی بارداری مانند خستگی و اختلال ضربان قلب مشترک است. همچنین پزشک نمی تواند برای فرد رادیوگرافی تجویز کند.

چگونه این بیماری در دوران بارداری کنترل می شود؟
بارداری با ایجاد تغییر در هورمون های بدن همراه است. تغییر هورمون ها بر تیروئید اثر می کند و مشکلات تیروئیدی نیز بر رشد جنین اثر می گذارند.در بسیاری از زنان مبتلا به گریوز، علائم بیماری در سه ماهه اول بارداری بدترمی شود و در ادامه بارداری، فرد روند بهبود را طی می کند.گاهی علائم بیماری بعد از زایمان هم دوباره بدتر می شود. به همین دلیل درمان برای افراد مختلف متفاوت است.

پزشک مربوطه با روش های درمانی مناسب باید این بیماری را در دوران بارداری و پس از آن کنترل کند.پزشک، میزان هورمون های تیروئید فرد را به طور منظم چک می کند. اگر در سه ماهه اول بارداری، دارویی نیاز بود، آن را تجویز می کند. جراحی تیروئید برای افراد باردار به ندرت انجام می پذیرد.

اکنون سه روش درمانی برای بیماری گریوز وجود دارد:

روش اول استفاده از داروهایی مثل متی مازول است که بخوبی بیماری را کنترل می‌کند، ولی در درازمدت بعد از قطع دارو در بیشتر از نیمی از موارد دوباره بیماری عود می‌کند.
روش دوم جراحی تیروئید است که در درمان پرکاری تیروئید بسیار موفق است، ولی سه مشکل اساسی دارد.
اول خط اسکار جراحی که روی گردن به‌جا می‌ماند و دوم مشکلات حین جراحی و بیهوشی که بویژه در افراد پیر و بیمار قلبی می‌تواند خطرناک باشد و سوم آسیب رسیدن به غده پاراتیروئید و اعصاب حنجره است. البته هر سه این عوارض وقتی تیم جراحی و بیهوشی ماهر باشد به حداقل می‌رسد.

روش سوم درمان پرکاری تیروئید، استفاده از ید رادیواکتیو یعنی ید ۱۳۱ است. در این روش به بیمار محلول حاوی این ماده خورانده می‌شود. سلول‌های تیروئید پرکار بسرعت ید را جذب می‌کنند.
این ماده رادیواکتیو بتدریج با آزادسازی اشعه بتا از خود، سلول‌های تیروئیدی را تخریب و بیمار بهبود پیدا می‌کند. امتیاز این روش چیست؟ استفاده از ید رادیو اکتیو بسیار آسان است و بیمار هزینه کمی را تحمل می‌کند و مثل جراحی درد و اذیت ندارد.از طرف دیگر این روش اشکالاتی دارد.

اول این که در خانم‌های باردار مطلقا ممنوع است و حتما باید قبل از استفاده از حامله نبودن بیمار مطمئن شویم.
دوم این که بعد از درمان بیمار به احتمال زیاد به کم‌کاری دائمی تیروئید مبتلا شده و باید تا پایان عمر لووتیروکسین مصرف کند.
سوم این‌که در کودکان زیر ۱۰ سال ممنوع بوده و در نوجوانان نیز بهتر است مصرف نشود و چهارم این‌که بیمار پس از مصرف ید رادیواکتیو نباید تا شش ماه باردار شود.

منبع:بیماری گریوز چیست؟

بیماری گریوز چیست؟